ესაუბრა და შესავალი დაურთო დიანა მაღლაკელიძემ
„ახალი გერმანული კინოს ყველაზე მნიშვნელოვანი უცნობი რეჟისორი“ ასე უწოდა რუდოლფ ტომეს Cahiers Du Cinema-ს ჟურნალისტმა, მას ასევე ხშირად მოიხსენიებენ, როგორც თავისი თაობის გერმანული კინოს ყველაზე „არაგერმანელ რეჟისორს“.
მიუნხენის უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, სადაც იგი გერმანისტიკასა და ისტორიას სწავლობდა, ტომე ვიმ ვენდერსის მსგავსად კინოზე წერას იწყებს გაზეთისათვის Süddeutsche Zeitung. წლების მანძილზე სისტემატიურად აქვეყნებს სტატიებს ჟურნალებში, Film და Filmkritik. ტომე მთელ დღეებს კინოთეატრებში ატარებს და თავისი საყვარელი Nouvelle Vague რეჟისორის – ჟან ლუკ გოდარის – გავლენით თვითონაც იწყებს ფილმების გადაღებას.
1965 წელს იგი ჟან მარია შტრაუბთან, კლაუს ლემკესა და პეტერ ნესტლერთან ერთად ქმნის არაფორმალურ დაჯგუფებას „მიუნხენური ჯგუფის“ სახელწოდებით.
ჯგუფი კატეგორიულად ემიჯნება „ობერჰაუზენის მანიფესტის“ შემქმნელი რეჟისორების ფილმების ესთეტიკას და არა მხოლოდ, ისინი ასევე უპირისპირდებიან, როგორც თავად ამბობენ ობერჰაუზენელების „ნეპოტიზმს.“
მიუნხენში რამდენიმე ჟანრული ფილმის გადაღების შემდეგ ფინანსურად სრულიად გაკოტრებული რუდოლფ ტომე საცხოვრებლად დასავლეთ ბერლინში გადადის და საკუთარ საპროდუქციო ფირმას აარსებს.
ამ პერიოდიდან შეიმუშავებს იგი რადიკალური, მაგრამ ამავე დროს ლაკონიური და მსუბუქი ირონიით გაჯერებული ვიზუალური თხრობის საკუთარ მანერას.
რუდოლფ ტომეს შემოქმედების ცენტრალური თემა სიყვარულის სხვადასხვა ფორმების, სასიყვარულო ურთიერთობების ასახვაა. ამის გამო მას კინოს კრიტიკოსები ხშირად მოიხსენიებენ, როგორც „ქალების რეჟისორს.“ ტომეს ფილმებს სტილისტურად ხშირად ადარებენ ერიკ რომერის ფილმებს და მას „სენის მეორე მხარეს მცხოვრებ ერიკ რომერად“ მოიხსენიებენ.
ჩემი ბერლინში ცხოვრების პერიოდში რუდოლფ ტომეს ძალიან ხშირად ვხდებოდი კინო არსენალში. ინტერვიუც, რომელიც ქართულ ენეზე პირველად იბეჭდება, რუდოლფ ტომესთან ჩემი ხანგრძლივი საუბრის შემოკლებულ ვარიანტს წარმოადგენს.
საუბარი რუდოლფ ტომესთან
ბატონო ტომე, თქვენ „ახალი გერმანული კინოს“ რეჟისორთა იმ თაობას მიეკუთვნებით, რომლებიც განსაკუთრებული სიმწვავით უპირისპირდებოდნენ „მამების კინოს“. მინდა იმაზე ისაუბროთ, როგორი იყო თავად თქვენი დამოკიდებულება გერმანული კინოს ტრადიციებთან?
ძალიან რთულია ამაზე საუბარი. უკვე ათეული წელი გავიდა, რაც ფილმებს ვიღებ. როცა მე რეჟისორობა გადავწყვიტე, გერმანულ კინოში არ მეგულებოდა რეჟისორი, რომელიც ჩემთვის მისაბაძი შეიძლებოდა გამხდარიყო. რა თქმა უნდა, არსებოდნენ გერმანელი რეჟისორები, რომელთა შემოქმედება ძალიან მომწონდა: ფრიდრიხ ვილჰელმ მურნაუ, ერნსტ ლუბიჩი, ფრიც ლანგი. მაგრამ ფილმები, რომლებიც მე განსაკუთრებით მიყვარდა, გერმანიაში კი არა, ამერიკის შეერთებულ შტატებში იყო გადაღებული. რეჟისორებიც, რომელთა შემოქმედება მართლაც აღმაფრთოვენებდა, უცხოელები იყვნენ – ამერიკელი ჰოვარდ ჰოუქსი, იტალიელი რობერტო როსელინი, იაპონელი იასუძურო ოძუ.
როცა რეჟისორი გავხდი და პირველი ფილმების გადაღება დავიწყე, „ფრანგული ახალი ტალღის“, განსაკუთრებით, გოდარის შემოქმედებით ვიყავი აღფრთოვანებული. იმის თქმა მინდა, რომ არავინ მეგულებოდა გერმანულ კინოში ისეთი, ვის შემოქმედებაზეც შევძლებდი ორიენტირებას.
სხვათა შორის, მინდა ისიც აღვნიშნო, რომ ჩემს ფილმებს უცხოელები ბევრად უკეთ აფასებენ, ვიდრე გერმანელები. ზოგ გერმანელ კრიტიკოსს ხშირად დაუწერია ჩემი ფილმების შესახებ, რომ ისინი ფრანგულ ფილმებს უფრო ჰგვანან, ვიდრე – გერმანულს. ერთმა ფრანგმა ჟურნალისტმა ჩემს შესახებ ერთხელ თქვა: „რუდოლფ ტომე სენის მეორე მხარეს მცხოვრები ერიკ რომერია“.
ფრანგი და ამერიკელი კრიტიკოსები ძალიან ხშირად ადარებენ ჩემს ფილმებს რომერის ფილმებს. მე, ასე ვთქვათ, ყველაზე არაგერმანელი გერმანელი რეჟისორი ვარ. ეს ჩემი თხრობის სტილთან არის დაკავშირებული, იმასთან, როგორ ვყვები ისტორიებს. ჩემი ფილმები სიახლოვისა და დისტანციის ერთგვარ ირონიულ ნაზავს წარმოადგენენ. თუმცა თხრობის ჩემეული ირონიული მანერისადმი გერმანელ მაყურებელს ზოგჯერ ადეკვატური შეგრძნება არ უჩნდება. ყოველთვის სასიამოვნოდ გაკვირვებული ვრჩები, როცა გერმანელი მაყურებლი ჩემს ირონიას ხვდება და ადეკვატურად აღიქვამს.
მაინტერესებს, რა აზრისა ხართ თქვენი თაობის „ახალი გერმანული კინოს“ რეჟისორებზე, რას ფიქრობთ მათ ფილმებზე, რა გაერთიანებთ მათთან?
ვიტყოდი, რომ თითქმის არაფერი. ხოლო რეჟისორი, რომლის ფილმებიც განსაკუთრებით მიყვარს, ჟან-მარია შტრაუბია.
შტრაუბის ფილმები იმიტომ გიყვართ, რომ იგი თქვენი ახლო მეგობარია? მისი რეჟისორული ხელწერა ხომ ძალიან განსხვავებულია იმისგან, რასაც თქვენ იღებთ?
რა თქმა უნდა, იმის გამოც მომწონს, რომ ჩემი მეგობარია, მაგრამ არა მხოლოდ ამის გამო, მის ფილმებში, რომლებიც ჩემი ფილმებისაგან მართლაც ძალიან განსხვავებულია, ყოველთვის ვგრძნობ, რომ მან ზედმიწევნით კარგად იცის, რას აკეთებს. შტრაუბის ფილმის ნებისმიერი კადრი დახვეწილი და ზუსტია. საერთოდ, ეკრანზე ფილმების ყურებისას ხშირად მრჩება შთაბეჭდილება, რომ ზოგ რეჟისორს ძალიან ბუნდოვანი წარმოდგენა აქვს კინოს შესახებ, ვგულისხმობ უზუსტო კადრებს, არასწორ მონტაჟს. ასეთი რამ არასოდეს ხდება შტრაუბთან, იგი ზედმიწევნით სრულყოფილად ფლობს რეჟისორის ხელოვნებას.
რაც შეეხება სხვა გერმანელ რეჟისორებს, ვენდერსის ფილმები მიყვარს, განსაკუთრებით დროის მსვლელობაში და პარიზი, ტექსასი. ასევე მიყვარს ჰელკე სანდერსის ფილმები მისივე მონაწილეობით, ძალიან მომწონს ფასბინდერის რამდენიმე ფილმი.
ფასბინდერის ფილმების შესახებ თქვენ რეცენზიებიც დაგიწერიათ…
დიახ, და მისი ფილმები ბევრად უფრო მომწონს, ვიდრე „ახალი გერმანული კინოს“ სხვა რეჟისორების ფილმები.
თქვენს ადრეულ ფილმებში ყოველთვის საგრძნობია თქვენი გატაცება ამერიკული ფილმებით, ფრანგული „ახალი ტალღის“ რეჟისორებით. მოგვიანებით თქვენი ფილმების სტილი, ასევე თემატიკაც, შეიცვალა. ამაზე რას იტყოდით?
კინო ფრანგული „ახალი ტალღის“ რეჟისორების ფილმების ყურებით ვისწავლე და რადგანაც ისინი ვიდრე საკუთარი ფილმების რეალიზებას შეძლებდნენ, ჯერ კინოს კრიტიკოსები იყვნენ, ჩემთვისას როგორღაც ლოგიკური აღმოჩნდა, მეც დამეწყო ფილმების გადაღება.
კინოზე წერა კი ასე დავიწყე: ახალგაზრდა ვიყავი, ახლადდაქორწინებული, ფული მჭირდებოდა. ჰოდა, ვიფიქრე, კინოს შესახებ დავწერ სტატიებს-მეთქი. მერე ყოველდღე კინოში ვიყავი, „ახალი ტალღის“ რეჟისორების ყველა ფილმს ვნახულობდი და მათზე ვწერდი, ძალიან მომწონდა მათი ფილმები, განსაკუთრებით, გოდარი. ამერიკულ კინოსაც „ფრაგული ახალი ტალღის“ რეჟისორების თვალით აღვიქვამდი. მოგვიანებით საკუთარი ფილმების გადაღებაც დავიწყე. ოთხი ფილმის გადაღების შემდეგ ფული უკვე აღარ მქონდა, სრულიად გავკოტრდი.
ბერლინში გადმოვედი საცხოვრებლად. ვალების გამო დიდბიუჯეტიანი ფილმების გადაღებას უკვე ვეღარ შევძლებდი. სწორედ ამ მომენტში მოვიდა ჩემთან რაინერ ვერნერ ფასბინდერი, რომელმაც ჩემი მდგომარეობის შესახებ იცოდა და დამპირდა, რომ ფილმს, რომლის გადაღებაც მაშინ ძალიან მინდოდა, დამიფინანსებდა, თუმცა კვირები გადიოდა, დაპირებული ფული კი არ ჩანდა. ამიტომ იძულებული გავხდი თვითონვე, პრაქტიკულად ყოველგვარი სახსრის გარეშე, 16-მილიმეტრიანი კამერით გადამეღო შავ-თეთრი ფილმი. სცენარი არ მქონდა, მქონდა მხოლოდ იდეა და სცენარის მოკლე მონახაზი, გადაღებებისას იმპროვიზაციებსა და ექსპერიმენტებს მივმართავდი. მერე ზუსტად ასე ვიმუშავე სხვა ფილმებზეც: Made in Germany and USA, 1974, დღიური (Tagebuch, 1975) და კუნძულის აღწერა (Beschreibung einer Insel, 1979).
უნდა ვაღიარო, რომ ფილმის გადაღების ასეთი სტილზე გადასვლა თავდაპირველად უფრო მეტად ტექნიკური და საწარმოო პრობლემებით გამოწვეული იძულება იყო, ვიდრე ჩემი პირადი არჩევანი. მერე კი დავინახე, რომ ამ ფილმებით მაყურებელი აღფრთოვანებული დარჩა. კინოგაქირავება და ტელევიზიებიც უცებ დაინტერესდნენ ჩემი ფილმებით, ამიტომ გადავწყვიტე ასე გამეგრძელებინა მუშაობა. თუმცა, მოგვიანებით დადგა დრო, როცა ჩემს თავს ვუთხარი, არა, ასე აღარ გამოვა, ძნელია ყოველთვის იმპროვიზაციებით, სცენარის გარეშე იმუშავო ფილმზე-თქო.
საინტერესოდ მეჩვენება, როგორ ასახავთ თქვენს ფილმებში მოქმედების ადგილს, ქალაქებს, ლანდშაფტებს, გარემოს, რომელშიც თქვენი პერსონაჟები ცხოვრებენ და მოქმედებენ.
ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, მაყურებლმა ფილმში ნაჩვენები ქალაქი ვიზუალურად აღიქვას. ჩემი ფილმების პერსონაჟები ხშირად გადიან ქალაქიდან, ქალაქგარეთ აწყობენ პიკნიკს, მერე ისევ ქალაქს უბრუნდებიან. ამის ჩვენება მხიბლავს. შეიძლება ეს ჩემს საკუთარ პერსონალურ ბიოგრაფიასთანაც არის დაკავშირებული. მე სოფელში გავიზარდე და პირველად დიდ ქალაქში 20 წლის ასაკში მოვხვდი. მახსოვს რამდენიმე კვირის განმავლობაში დაუსრულებლად დავდიოდი ქალაქის ქუჩებში და ყველაფერს ვათვალიერებდი. სხვათა შორის, ხშირად მახსენდება ბერლინის კედლის დანგრევის შემდეგ აღმოსავლეთბერლინელები რა აღფრთოვენებულები ათვალიერებდნენ დასავლეთ ბერლინს, ეს ქალაქით სწორედ ის აღფრთოვანება იყო, რაც მე თავადაც განვიცადე ოცი წლის ასაკში.
ლანდშაფტები, რომლებიც ჩემს ფილმებში ჩნდება, ქალაქების ირგვლივ არსებული შემოგარენია. ყოველთვის ვცდილობ დროით რეალობაში ვაჩვენო ისინი, ვცდილობ ქალაქის აქტუალური, ავთენტური სახე აღვბეჭდო ფირზე. მაგალითად, ფილმში დღიური (Tagebuch, 1975), რომლის მოქმედების დიდი ნაწილი პოტსდამის მოედანზე ხდება, მოედნისა და მისი შემოგარენის ის სახეა შემონახული, რომელიც უკვე საერთოდ აღარ არსებობს. ასევე ფილმშიც უცხო ქალაქი (Fremde Stadt, 1973), რომლის მოქმედება მიუნხენში ოლიმპიადის დროს ხდება, ნაჩვენებია ოლიმპიური ქალაქის მშენებლობის პროცესი, მშენებარე ხიდი, მეტროს დაუმთავრებელი სადგური.
ყოველთვის ვცდილობ ჩემს ფილმში ის არქიტექტურული პროცესები, მშენებლობები ვაჩვენო, რაც ქალაქში ფილმის გადაღების მომენტში მიმდინარეობს. შეიძლება ითქვას, უკვე მტკიცე ჩვევად მექცა ჩემს ფილმებში არქიტექტურული ცვლილებების შემონახვა.
კინო ჩემთვის, ისტორიების თხრობის გარდა, ასევე მომენტის ასახვის, დაფიქსირების ხელოვნებაც არის, ერთგვარი დროითი დოკუმენტი.
თქვენს ფილმებში ბევრია ირონია, ადამიანური ურთიერთობების თქვენეული ხედვა იუმორითაა გაჟღენთილი. იტყოდით, რომ ამ თვალსაზრისით გერმანული ხელოვნების გარკვეულ ტრადიციასთან სიახლოვეს გრძნობთ ?
დიახ, ჩემი აზრით, გერმანულ ლიტერატურულ ტრადიციაში არსებობს იოჰან ვოლფგანგ ფონ გოეთეს არაჩვეულებრივი რომანი შერჩევითი ნათესაობები (Wahlverwandschaften), სწორედ ამ რომანითაა ინსპირირებული ჩემი ფილმები დღიური (Tagebuch, 1975) და ტაროს კარტი (Tarot, 1986).
გერმანული ლიტერატურული ხელოვნების ეს ტრადიცია ასევე შეიგრძნობა თეოდორ ფონტანეს ირონიით გაჯერებულ თხრობის მანერაშიც, რომელიც ჩემთვის ასევე ძალიან ძვირფასია. თომას მანის იუმორი ჩემთვის სულ სხვაგვარია – სოციალური, ასეთი იუმორი მე არ მომწონს. ჩემი საყვარელი მწერლები გოეთე და ფონტანე არიან. როცა ახალგაზრდა ვიყავი და გერმანისტიკას ვსწავლობდი, მეც მინდოდა, მწერალი გავხდარიყავი.
რას იტყოდით თქვენი თხრობის მანერის სპონტანურობის შესახებ, რომელიც, ჩემი აზრით, თქვენი ფილმების ესთეტიკას მნიშვნელოვანწილად განსაზღვრავს ?
იმპროვიზაციას მართლაც ხშირად მივმართავ, რადგან გადაღებების დასაწყისში არასოდეს მაქვს შემუშავებული ფილმის წინასწარი ხედვა. სწორედ ამიტომაც, თავად გადაღების მომენტში, იმპროვიზებაა ჩემი საყვარელი ხერხი.
ჩემი მუშაობის პრინციპი ასეთია – არასოდეს ვეუბნები მსახიობებს იმპერატიული ტონით, რა უნდა აკეთონ გადასაღებ მოედანზე. ნაცვლად ამისა, მათ ვეკითხები, შენ ხომ იცნობ ფილმის სცენარს, თავად როგორ გადაიღებდი ამ სცენას? და შემდეგ მსახიობებთან ერთად ვცდილობ გავერკვიო, როგორი იქნებოდა ამა თუ იმ სცენის საუკეთესი გადაწყვეტა. ასე ვმუშაობ, რადგან, ვფიქრობ, რამდენიმე ადამიანის ფანტაზია უფრო პროდუქტიული შეიძლება იყოს, ვიდრე ერთი ადამიანისა, თუნდაც, ფილმის რეჟისორისა.
კადრის პერსპექტივასაც, რა რაკურსით სურთ მსახიობებს ამა თუ იმ სცენის გადაღება, მათთან ვათანხმებ. ოპერატორებს, ხშირ შემთხვევაში, უჭირთ ასეთი მეთოდით მუშაობა, რადგან მიჩვეულები არიან იმას, რომ, როგორც წესი, რეჟისორი არის გადაწყვეტილების მიმღები. მე კი ვფიქრობ, მუშაობის ასეთი სტილი ფილმს უფრო ავთენტურს, ცოცხალსა და პერსონალურს ხდის. ამავე მეთოდით ვმუშაობ მემონტაჟესა და ფილმის კომპოზიტორთანაც.
თქვენს ფილმებში ხშირად ახსენებთ მურნაუს. იტყოდით რომ მურნაუ ის გერმანელი რეჟისორი, ე. წ. „კინემატოგრაფიული მამაა“, რომელთანაც სიახლოვეს გრძნობთ?
უნდა ვთქვა, რომ ამერიკაში გადაღებული მისი ფილმები გაცილებით უფრო მომწონს, ჩემი უსაყვარლესი ფილმია ტაბუ.1 სხვათა შორის, ეს ფილმი პირველად კინოს კრიტიკოსად მუშაობის პერიოდში, აღმოსავლეთ გერმანიაში ვნახე, ერთ-ერთ კინოფესტივალზე.
შეგიძლიათ მეტი მიამბოთ შერჩევითი ნათესაობის შესახებ თქვენს ინტერესზე? როგორ მოგივიდათ ამ თემაზე ფილმების გადაღების იდეა და რა როლს მიაკუთვნებდით გოეთესა და გერმანულ ლიტერატურულ ტრადიციას თქვენს შერჩევით ნათესაობაზე გადაღებულ ფილმებში?
გოეთე ჩემთვის ის ავტორია, ვისაც ბავშვობიდანვე გვასწავლიდნენ, ვისი უამრავი ლექსი სკოლაში ზეპირად უნდა გვცოდნოდა, პიესები წაგვეკითხა. როცა ახალგაზრდა ხარ საკუთარ თავს ხშირად ეკითხები, მართლაც ყველაზე დიდი გერმანელი მწერალია გოეთე? ამით იმის თქმა მინდა, რომ ბევრი მიზეზი მქონდა, გოეთეთი არ დავინტერესებულიყავი.
მაგრამ მოგვიანებით, ოცდაორი წლის ასაკში, მისი შერჩევითი ნათესაობები წავიკითხე და აღვფრთოვანდი. როგორც რეჟისორს, ჩემი კარიერის დასაწყისიდანვე მინდოდა რომანის მიხედვით ფილმის გადაღება. თუმცა პრობლემა ის იყო, რომ მე არ მინდოდა კოსტუმირებული, ისტორიული ფილმი შემექმნა. სცენარის წერის დროსაც ვიცოდი, რომ გოეთეს ენით დაწერილ დიალოგებს ფილმში ვერ გამოვიყენებდი. როცა მიუნხენიდან ბერლინში გადმოვედი საცხოვრებლად, ფასბინდერს ვესაუბრე ჩემს სურვილზე გადამეღო შერჩევითი ნათესაობების თანამედროვე ვერსია. ვფიქრობ, სწორედ ეს იყო მიზეზი, რის გამოც ფასბინდერმა უარი თქვა ჩემი პროექტის დაფინანსებაზე. მას თავად უნდოდა გოეთეს შერჩევითი ნათესაობების გადაღება. მოლაპარაკების ჩავარდნის მერე მე საკუთარი სახსრებით გადავიღე პირველი ფილმი დღიური, ფილმი შერჩევითი ნათესაობების თანამედროვე ვერსიას წარმოადგენდა და მასში თავად ვთამაშობდი ედუარდის როლს.
მაინტერესებს არის თუ არა წყალი თქვენი საყვარელი ელემენტი, რადგან მდინარე, ზღვა თუ ტბა თქვენს ყველა ფილმში ჩანს?
წყალი – მდინარე, ზღვა თუ ტბა – ჩემთვის ფილმის გარემოს, ლანდშაფტის ნაწილია. როცა ახალგაზრდა ვიყავი, ხშირად ვოცნებობდი, ზღვის სანაპიროზე მქონოდა სახლი.
წყალი ჩემთვის არის სიცოცხლის სიმბოლო, რომელიც მოძრაობს, რომელიც არასოდეს ჩერდება.
გოეთეს თავისუფალი ინტერპრეტაციები თქვენს შემოქმედებაში გამონაკლისს წარმოადგენს, ძირითადად, თქვენ თავად ქმნით ორიგინალურ სცენარებს საკუთარი ფილმებისათვის. შეგიძლიათ მიამბოთ, როგორია თქვენთვის სცენარზე მუშაობის პროცესი?
კარგა ხანს ვეძებდი გზას, როგორ გამომემუშავებინა სცენარზე მუშაობის ისეთი ჩვევა, თითქოს თავად ფილმის გადაღების პროცესში ვიმყოფებოდე. იმის შემდეგ, რაც ისე შევძელი სცენარის წერის ორგანიზება, თითქოს გადასაღებ მოედანზე ვარ, ბევრად სასიამოვნო გახდა სცენარის წერის პროცესი. 10 დღის განმავლობაში საწერ მაგიდასთან ვზივარ და ჩანახატებს ვაკეთებ. სცენარზე მუშაობას ვიწყებ და თითქმის მთელი თვე მხოლოდ ამითა ვარ დაკავებული, როგორც წესი, ამ დროში მთლიანად ვწერ სცენარს. მინდა ვთქვა, რომ ჩემი საკუთარი სცენარებით გადაღებული ფილმები ყოველთვის უფრო მეტად წარმატებული იყო კანისა თუ ბერლინის ფესტივალებზე, გაქირავებაც კარგი ჰქონდა და ბევრ ქვეყანაში იყიდებოდა. ჰოლივუდიდანაც შემოუთავაზებიათ ჩემი ფილმების ამერიკულ რიმეიქზე მემუშავა.
სცენარზე მუშაობის პროცესი ჩემთვის სრულ კონცენტრაციასთან არის დაკავშირებული, მავიწყდება საკუთარი თავი, ჩემი გარემოცვა. მხოლოდ სცენარზე ვფიქრობ და უსაზღვროდ ბედნიერი ვარ ამ დროს. სცენარებს ბოლო დროს საკუთარ აგარაკზე ვწერ, ბერლინთან ახლოს, სადაც ასევე ბევრი წყალია. მანამდე კი ყოველთვის ზღვის სანაპიროზე მივდიოდი სცენარზე სამუშაოდ.
თქვენი ფილმების პერსონაჟი ქალები ძალიან სუვერენულები, თავდაჯერებულები, თავგადასავლებისა და რისკის მოყვარულები არიან. იტყოდით, რომ ეს ქალები გერმანულ იდენტობას განასახიერებენ?
ჩემი პერსონაჟი ქალები ჰოვარდ ჰოუქსის ქალებს გვანან. მათი მსგავსი ქალები ჰოუქსის თითქმის ყველა ფილმში გვხდება. ისინი ყოველთვის უფრო ძლიერები არიან, ვიდრე მამაკაცები, მათ გარეშე მამაკაცები უსუსურები არიან. რა თქმა უნდა, არა საკუთარ პროფესიაში, მათ ცხოვრებაში უჭირთ ქალების გარეშე.
თავად მე პირად ცხოვრებაშიც არ მხიბლავენ ქალები, რომლებიც მამაკაცებს უსიტყვოდ ემორჩილებიან და იმას აკეთებენ, რაც მამაკაცებს სურთ.
შემიძლია ეს შეკითხვა თქვენი მამაკაცი პერსონაჟების მიმართაც დაგისვათ? ისინი ნაკლებად აქტიურები და თვითდაჯერებულები ჩანან თქვენს ფილმებში.
ვერ ვიტან მაჩო მამაკაცებს, ჩემთვის ცხოვრებისგან დაღლილი და სასოწარკვეთილი მამაკაცები უფრო სიმპათიურები არიან. საკუთარი თავის იდენტიფიცირებასაც ასეთ მამაკაცებთან უფრო ვახდენ. სცენარის წერის დროს ზუსტად ვიცი, როგორ უნდა გამოიყურებოდეს ჩემი პერსონაჟი, ეს მიადვილებს მსახიობის მოძებნას. შეიძლება ითქვას, რომ ჩემი პერსონაჟი მამაკაცები, უმეტესწილად, ჩემს საკუთარ ირონიულ ავტოპორტრეტს წარმოადგენენ.
გერმანული კინოს მიმართ ხშირად ითქმის საყვედური, რომ გერმანელები ყვებიან ისტორიებს, რომლებიც მხოლოდ გერმანელ მაყურებელს აინტერესებს. როგორი იქნებოდა ამ ბრალდებაზე თქვენი რეაქცია?
ამაზე პასუხი არა მაქვს, შემიძლია მხოლოდ ის ვთქვა, რომ ჩემი ფილმები უცხოელ მაყურებელს უფრო მოსწონს, ვიდრე თავად გერმანელებს.
ჩემი აზრით, ისტორიები, რომლებსაც თქვენი ფილმები ყვებიან, განსაკუთრებულად პერსონალურია. თქვენ თვითონ როგორ განსაზღვრავდით ზღვარს პირადულს, ავტობიოგრფიულსა და ფილმს, როგორც მედიუმს, შორის?
წიგნში Dichtung und Wahrheit გოეთე თავისი რომანების შესახებ ამბობს: „ყველაფერი, რაზეც ვწერ, გამოგონილია და, ამავე დროს, ყოველივე ნამდვილია და არსებობს.“ და ეს მართლაც ასეა, ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის. როცა სცენარს ვწერ ან ფილმს ვიღებ, უმეტესად საკუთარ პიროვნებაზე ვარ ორიენტირებული, საკუთარ ინდივიდს, ჩვენს მოტივაციებს, ჩვენს ზრახვებს ხომ ყველაზე უკეთ თავად ვიცნობთ.
ყველა ჩემი პერსონაჟი ცოტათი ჩემი საკუთარი ავტოპორტრეტია და ასევე ის ადამიანები, რომელთაც კარგად ვიცნობ. ის, რაც ჩემი ფილმების პერსონაჟებს გადახდებათ ფილმებში, ასევე არის ისტორიები, რომლებიც მართლაც მოხდა. ადრიანა ალტარასი, მსახიობი, რომელიც ჩემი ბევრი ფილმის მთავარი პერსონაჟია, სრულიად დარწმუნებულია იმაში, რომ ჩემს ფილმებში მისი ცხოვრების ისტორიებს ვყვები. ალბათ, იმიტომ, რომ მრავალი წელია ერთმანეთს ვიცნობთ და ვმეგობრობთ. ყველა ადამიანი, რომელთაც კარგად ვიცნობ, მეტად თუ ნაკლებად, წარმოდგენილები არიან ჩემს ფილმებში.
საბოლოოდ კი მინდა ვთქვა, რომ ის, რაზეც ვიღებ, რაზეც ჩემს ფილმებში ვყვები, გამოგონილია და, ამავდროულად, ნამდვილიც, ანუ ფანტაზიისა და რეალობის ნაზავს წარმოადგენს. ასე რომ, ხშირად თავად მიჭირს ხოლმე იმის გარჩევა, რა არის ჩემს ფილმებში ჩემ მიერ შეთხზული და რა – რეალობიდან აღებული.
ბერლინი, 2000 წელი
1. ფრიდრიხ ვილჰელმ მურნაუს უკანაკნელი ფილმი, რომლის პრემიერაც მურნაუს ტრაგიკული გარდაცვალებიდან ერთი კვირის შემდეგ, ნიუ იორკში 1931 წლის 18 მარტს შედგა.
