იონას მეკასისა და ჯიმ ჯარმუშის საუბარი

თარგმანი: გიორგი ჯავახიშვილი

ნიუ-იორკის მუდამცვალებად კულტურულ ლანდშაფტში, Anthology Film Archives[1] უკანასკნელი 47 წლის განმავლობაში, დამოუკიდებელი კინოს ფუნდამენტს წარმოადგენს. ის ერთდროულადაა დამოუკიდებელი და ავანგარდული კინოს ერთ-ერთი ყველაზე დიდი და მნიშვნელოვანი საცავიც და ნიუ-იორკის კულტურული ღირშესანიშნაობაც.

მისი დამფუძნებლის, იონას მეკასის თაოსნობით, Anthology Film Archives გაფართოებაზე ორიენტირებულ პროექტს იწყებს. წარსულში მიღწეული წარმატებების მსგავსად, ძალისხმევა ამ შემთხვევაშიც კოლექტიური მუშაობის შედეგი იქნება. დაგეგმილ პროექტს უკვე შეუერთდა საერთაშორისო ხელოვანთა გაერთიანება. ფულადი სახსრების მოსაძიებლად, მხარდაჭერის პირობას დებენ ისეთი ხელოვანები, როგორებიც არიან ჩაკ ქლოუზი[2], აი ვეივეი[3], ჯულიან შნაბელი[4], მეთიუ ბერნი[5], მაიკლ სტაიპი, ჯიმ ჯარმუში და პატი სმითი. მომავალი თაობებისთვის Anthology Film Archives-ში შენახული ფილმების უზრუნველსაყოფად 7 მილიონი დოლარის შეგროვებაა საჭირო.

იონას მეკასი და ჯიმ ჯარმუში ჯერ კიდევ 70-იანი წლების ბოლოს შეხვდნენ ერთმანეთს. ორივე მათგანი მონაწილეობდა ქალაქის ეპიცენტრში აქტიური კინემატოგრაფიული სცენის შექმნაში, რომელიც თავის მხრივ, წინა ათწლეულში მიმდინარე ნიუ-იორკის კულტურული რევოლუციით გახლდათ ინსპირირებული. ეს იყო დეკადა, როდესაც მძვინვარე და დამოუკიდებელმა კინემატოგრაფიულმა ხმამ კინო კვლავაც მისი შემქმნელების სამსახურში ჩააყენა და ის სამუდამოდ შეცვალა.

დამოუკიდებელი კინოს უმნიშვნელოვანეს წარმომადგენლებს შორის საუბარი დეკემბრის წვიმიან დღეს შედგა. იონასსა და ჯიმს Anthology Film Archives ვესტიბიულში შევხვდი და გადავწყვიტეთ, ქუჩის გადაღმა, მეორე ევენიუს კუთხეში მდებარე პატარა ბარში მოვმსხდარიყავით. მათ საუბარი ჯერ კიდევ წვიმიან ქუჩაში დაიწყეს…

იონას მეკასი: რა ადგილს იკავებს პოეზია შენს ცხოვრებაში?

ჯიმ ჯარმუში: პოეზია ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია და შესაბამისად ბევრ ლექსს ვკითხულობ. „ნიუ-იორკის სკოლაში“[6] კენეტ კოხთან[7] და დევიდ შაპიროსთან[8] ერთად ვსწავლობდი და მთელი ცხოვრებაა პოეზიით ვხელმძღვანელობ. მოზარდობის პერიოდში, აკრონში[9] პირველად აღმოვაჩინე მე-19 საუკუნეში მოღვაწე ფრანგი სიმბოლისტი პოეტების თარგმანები – შარლ ბოდლერი, არტურ რემბო, პოლ ვერლენი. ჩემი ცხოვრების გარკვეულ ეტაპზე, უილიამ ბლეიკი დამემგზავრა. ვისურვებდი ერთ დღესაც, როდესაც ამქვეყნიურ ცხოვრებას დავტოვებ, ვინმემ „ნიუ-იორკის სკოლის“ პოეტების შთამომავლად მიმიჩნიოს. იუმორის საოცარი შეგრძნების და ენთუზიაზმის გამო, ჩემთვის ისინი სამაგალითოები არიან. შენ იცი ფრენკ ო’ჰარა…

მეკასი: დიახ, ფრენკ ო’ჰარა და კენეტ კოხი. იუმორის გარდა, მათთან რაღაც ძალზე რეალური და მიწიერი თანაცხოვრობს. კოხი ჯერ კიდევ არ არის სათანადოდ აღიარებული.

ჯარმუში: ჯო ბრეინარდიც[10] ძალიან მიყვარს, ასევე რონ პეჯეტი[11], რომელმაც ლექსები დაწერა ჩვენი უკანასკნელი ფილმისთვის, სადაც მთავარი პერსონაჟი პოეტია.

ბენ ნორთოუერი: სახელად პატერსონი, არა?

ჯარმუში: პერსონაჟს პატერსონი უილიამ კარლოს უილიამსის[12] ლექსის, პატერსონის პატივსაცემად დავარქვი.  ლექსში, უილიამსი მოჩუხჩუხე ჩანჩქერის ზემოთ მდებარე პეიზაჟის განკაცებულ მეტაფორას ქმნის და მეც სწორედ ამ მეტაფორას ჩავავლე ხელი; იცი, ვიფიქრე, – „გადავიღებ ფილმს კაცზე სახელად პატერსონი, რომელიც ცხოვრობს ქალაქ პატერსონში და წერს პოეზიას.“

მეკასი: როდესაც პირველად პატერსონი წავიკითხე, ვიფიქრე, რომ აუცილებლად უნდა შევხვედროდი უილიამ კარლოს უილიამსს და მისი ლექსების საფუძველზე, იქნებ ფილმიც გადამეღო. ამირი ბარაკას[13] ვიცნობდი, ასე რომ, წავედით და კარლოსს ვესტუმრეთ. იმ დღეს კარლოსს პაციენტები არ ჰყავდა. განვიხილეთ პროექტი, შევთანხმდით, რომ ორივენი გავაკეთებდით ჩანაწერებს და შემდეგ კვლავ შევხვდებოდით. თუმცა მას მერე რა მოხდა აღარ მახსოვს. Film Culture-ის[14] დაბადების წლები იყო და ძალიან დატვირთული ვიყავი, რის გამოც ზემოხსენებულმა პროექტმა დღის შუქი ვერ იხილა. თუმცა მაინტერესებს, მოიძებნება თუ არა კარლოსის არქივში ჩანაწერები. ის ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი ფიგურა იყო.

ჯარმუში: სახალისო ამბავი გავიგე, რომ ალენ გინზბერგმა, როდესაც ახალგაზრდა იყო და პატერსონში ცხოვრობდა, ლექსების გარკვეული ნაწილი უილიამსს გადასცა. კარლოსი გამოეხმაურა, მაგრამ პასუხი ამგვარი იყო: „ლექსები საშინელია. საკუთარი ხმა უნდა იპოვო. თუმცა ლექსები რითმულია, ისინი მაინც არ არის კარგი. მაგრამ პოეტობის ძლიერი სურვილი თუ გაქვს, მუშაობა უნდა გააგრძელო. იპოვე საკუთარი ხმა.“

ნორთოუერი: მადლობა ღმერთს, რომ გინზბერგმა წერა განაგრძო. ემილი დიკინსონიც[15] ყოველთვის მიყვარდა.

მეკასი: არ ვიცი, ნახეთ თუ არა, New Yorker-ის დღევანდელ ნომერში, სულ ახლახან დაბეჭდილი, დიკინსონის კონვერტებით და პატარა ფურცლებით გაფორმებული წიგნი, სადაც ის პატარ-პატარა ლექსებსა და ნააზრევს იწერდა. ემილი ჩემი საყვარელი ინგლისურენოვანი პოეტია.

ჯარმუში: აჰ, ამერიკელი პოეტებიდან უდავოდ ერთ-ერთი ჩემი ფავორიტია.

მეკასი: საოცარია, თუ როგორ იყენებს ენობრივ შესაძლებლობებს.

ჯარმუში: გასაოცარია, ისეთი ლამაზი და ამავდროულად თანამედროვეა. კითხულობ გერმანულ, ფრანგულ, ინგლისურ, ლიეტუვურ ენებზე…

მეკასი: …შემიძლია წავიკითხო იტალიურად, და თუ ლექსიკონს დავიხმარ, ესპანურ და რუსულ ენებზეც.

ჯარმუში: ერთხელ კენეტ კოხმა რაინერ მარია რილკეს ლექსი მომცა გერმანულად და მითხრა: „ჯიმ, 2 დღეში მოდი და ეს ლექსი მითარგმნე“. მე ვუპასუხე: „კი მაგრამ კენ, გერმანულად საერთოდ ვერ ვკითხულობ“, რაზეც მიპასუხა: „სწორედაც რომ“. მას სურდა, ყველაფერი ჩემი სურვილის მიხედვით გამეკეთებინა, სტრიქონების რაოდენობა თუ სხვა ნებისმიერი რამ, მას სურდა, რომ ახალი ლექსი დამეწერა.

მეკასი: რაც ზუკოფსკიმ[16] გააკეთა ლათინურენოვანი პოეტების დარად – თარგმნა ჟღერადობით. და რა თქმა უნდა, რაც რობერტ კელიმ[17] და შულდტმა[18] გააკეთეს – ჰოლდერლინის[19] ლექსი ჟღერადობის მიხედვით გადმოთარგმნეს ინგლისურ ენაზე, შემდეგ ეს ვერსია წაიკითხეს და ასევე ხმოვანების მეშვეობით, ინგლისურიდან – რომელიც უკვე მეორე წყარო იყო – ხელახლა თარგმნეს გერმანულად.

ჯარმუში: ვაუ, ფანტასტიკურია.

მეკასი: პროექტიც გამოაქვეყნეს.

ჯარმუში: სიგიჟეა.

მეკასი: ყველას გვქონია ასეთი შემთხვევა, როდესაც ენა არ იცი და უსმენ, გგონია გესმის, მაგრამ სინამდვილეში სულ სხვა რამეს იგებ. საოცარი კი ის არის, რაც ზუკოფსკიმ, რობერტ კელიმ და შულდტმა კი ჰოლდერლინის შემთხვევაში გააკეთეს, – შეინარჩუნეს ლექსის სულისკვეთება. არის რაღაცები, რაც მსგავსი მიდგომის შემთხვევაშიც უცვლელია.

ჯარმუში: თუ არ ვცდები ედუარდ ესთლინ ქამინგსი[20] იყო, რომ თქვა – „შეგიძლია ჩასწვდე ლექსს, აზრის შეცნობის გარეშე.“

მეკასი: იგივეა მუსიკის და კინოს შემთხვევაშიც, რაღაცნაირად ხვდები, რას გრძნობენ და ამბობენ პერსონაჟები.

ჯარმუში: 80-იანებში, როცა იაპონიაში ჩავედი, ოძუს, ნარუსესა და მიძოგუჩის შემოქმედებით ვიყავი შეპყრობილი. იქ, მათი ფილმების ნახვა არ შემეძლო, ამიტომ ზოგიერთი ფილმი ვიდეო-ფორმატზე ჩაწერილი შევიძინე, რა თქმა უნდა, თარგმანის გარეშე. მიუხედავად იმისა, რომ საუბარს ვერ ვიგებდი, გაუთავებლად ვუყურებდი და მაინც მესმოდა იმდენი ლამაზი რამ… მათ ბევრი რამ მასწავლეს: სამსახიობო შესრულება, ადამიანის თვალების წაკითხვა, გადაღების რაკურსები და ის პაწაწინა დეტალები, ფილმის შესაქმნელად რომაა საჭირო.

მეკასი: ამბობენ, რომ ფილმები ვიდეო-ფორმატში არ უნდა ნახო, მაგრამ ხანდახან ეს ერთადერთი გზაა, რომ სამყაროსგან მოწყვეტით მცხოვრებმა ადამიანმა კინოს უყუროს. იმავეს ვიტყოდი ხელოვნების სხვა დარგებზეც. როდესაც ლიეტუვაში მოსამზადებელ სკოლაში ვსწავლობდი, გვქონდა წიგნებით სავსე თარო, სადაც ერთი წიგნი რენესანსის ხელოვნების შესახებ იყო. შავ-თეთრი, უხეირო, კარგად მოძველებული ფურცლები, თუმცა იმდენად დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა ამ შავ-თეთრმა რეპროდუქციებმა, რომ ყოველთვის მსურდა ორიგინალის ნახვა. რაღაცნაირად, ეს საშინელი რეპროდუქციები ინახავდა რაღაც არსებითად მნიშვნელოვანს. ასე რომ, არ ვეწინააღმდეგები ფილმების გაციფრულების იდეას, რადგან ყოველთვის არსებობს ისეთი მნიშვნელოვანი ადგილები, როგორიცაა Anthology Film Archives-ია, სადაც ფილმების ფილმის ფორმატში, ვიდეოების კი ვიდეოს ფორმატში ნახვა შეგიძლია.

ჯარმუში: უბრალოდ ვაკვირდებოდი განსხვავებულ ხელოვანებს, კინოხელოვანებს, რომლებსაც დღემდე მფარველობ ან მოიხსენიებ ხოლმე. ეს მხოლოდ მცირე ჩამონათვალია, ვინც ჩემზე ნამდვილად იმოქმედა: პიტერ ჰატონი[21], ჰოლის ფრემფტონი[22], ნამ კუნ პაიკი[23], ბრიუს კონერი[24], ჰანს რიხტერი[25], ტეილორ მიდი[26], დენი ლაიენი[27], რუდი ბარქერდი[28], შირლი კლარკი[29]…

მეკასი: და ჩვენ მათი არამხოლოდ დასრულებული, არამედ დაუსრულებელი მასალებიც გვაქვს. ფილმიდან ამოჭრილი კადრები ისეთი რეჟისორებისა, როგორიც ჰანს რიხტერი, მაია დერენი[30], ჰოლის ფრემფტონი, თუნდაც ტარკოვსკია.

ჯარმუში: მენ რეი[31], ჯოზეფ კორნელი[32], რობერტ ფრენკი[33], ჰარი სმითი[34], ჯეკ სმითი[35], ჯორჯ და მაიკ კუხარები[36], კენეტ ენგერი[37], ლიზი ბორდენი[38], სტენ ბრექეიჯი[39], ბრიუს ბეილი[40], რონ რაისი[41], მაიკლ სნოუ[42], ენდი უორჰოლი[43], კენ ჯეიკობსი[44], მაია დერენი და სხვები…

მეკასი: Anthology Film Archives კინოს და პოეზიის ბურჯია და ჩვენ აქ მის გადასარჩენად ვართ. ეს ის ნაგებობაა, სადაც კინოს პოეტები ცხოვრობენ, ეს შენობა – მეტაფორაა.

ჯარმუში: შეყვარებული ვარ მასზე. მართლაც ძლიერი მეტაფორაა: არ ვშორდებით, მუდამ მასთან ერთად ვართ. ყოველთვის ვფიქრობდი, რომ  ვიზუალურად ამბოხის შთაბეჭდილებას ტოვებს. გამუდმებით მინდოდა სახელწოდების შესახებ მეკითხა, ყოველთვის მომწონდა მისი დასახელება, რადგან სახელწოდებაში შემავალი ანთოლოგია (Anthology) ერთგვარად ანტი-იერარქიულია.

მეკასი: მე, სტენ ბრექეიჯსა და ფი ადამს სითნის[45] სამივეს გვქონდა პოეტური წარსული. პირველი იდეა იყო იმ სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ფილმების სიის შედგენა, რომელსაც კინოხელოვნების სახელით ვიცნობთ. უნდა ჩამოგვეყალიბებინა იმ ფილმთა ანთოლოგია, რომელიც გვიყვარდა და მზად ვიყავით დაგვეცვა ჩვენი სხეულითა და გონებით, და, რა თქმა უნდა, ენთუზიაზმითა და ვნებით. ევროპიდან ხშირად ჩამოდიან მკვლევრები, რადგან ვერ პოულობენ მასალებს, რომელსაც ჩვენ ვფლობთ. საუბარია არამხოლოდ კინოს მასალებზე, არამედ ჩვენს ბიბლიოთეკაში არსებულ, ვრცელი მატერიალური მასალათა კოლექციაზე, რომელიც მოიცავს პუბლიკაციებს, პერიოდულ გამოცემებს, სხვადასხვა ავტორის მიმოწერებს, კინორეჟისორთა სამუშაო მასალებს. მაგალითად, გვაქვს მოქალაქე კეინის ორიგინალი სცენარი ორსონ უელსის ჩანაწერებთან ერთად, და მსგავსი მასალა. ჩვენთან მოიძებნება ჯოზეფ კორნელის სამუშაო მასალებიც: ჟურნალები, წიგნები, რომლიდანაც ანგელოზებს და იმ ნივთებს ჭრიდა, რომელსაც შემდეგში თავის კოლაჟებში იყენებდა ხოლმე. ამასთანავე, ვფლობთ ასობით ყუთით მასალას, რომელიც მკვლევრებისთვის ხელმიუწვდომელია, რადგან უბრალოდ სივრცე არ გვყოფნის. სწორედ ამიტომ გვჭირდება გაფართოება. გვაქვს ამდენი მიუწვდომელი მასალა და მნიშვნელოვანია, რომ მათ გამოსაფენად  ახალ ბიბლიოთეკას ვქმნით.

ჯარმუში: ბიბლიოთეკა ბოლო სართულზე იქნება?

მეკასი: დიახ, არსებულ ნაგებობას კიდევ ერთი სართული დაემატება.

ჯარმუში: ფანტასტიკურია.

მეკასი: ასევე ვაპირებთ კინო და ვიდეო არქივების კეთილმოწყობას. გვექნება საგამოფენო სივრცეც, ასე რომ, ამ საოცარი მასალების დაცვის და გამოფენის საშუალება მოგვეცემა. გეგმაშია ჩვენს საკუთრებაში არსებული ორი კინოთეატრის გაუმჯობესებაც.

ჯარმუში: შესანიშნავია.

ნორთოუერი: დიახ, შესანიშნავია, ასე უნდა მოხდეს კიდეც.

ჯარმუში: ასეც უნდა იყოს.

მეკასი: ყველაფერი 7 მილიონიანი პროექტის ნაწილია. სწორედ ამიტომ, სახელოვნებო აუქციონის ორგანიზების პროცესში ვარ, პროექტისთვის საჭირო თანხა კიდევ უფრო რომ გავზარდოთ. ვიმედოვნებ, აუქციონიდან და შემოწირულობებიდან მიღებული თანხით გავზრდით ბიუჯეტს და, საბოლოოდ, პროექტის მიზანიც შესრულდება. უკანასკნელი თვეების განმავლობაში, ჩემი მთავარი საქმიანობა ხელოვანების და კოლექციონერების მოზიდვაა, ბევრს ვმუშაობ და ხანდახან ღამეების თეთრად გათენებაც მიწევს.

ჯარმუში: რა თქმა უნდა, ყველაფერი კარგად უნდა დასრულდეს. მახსოვს, ჯერ კიდევ ყავა და სიგარეტების პირველ ვერსიაზე ვმუშაობდით, როდესაც შენ წლების წინ ამ ყველაფრის განხორციელებისთვის იბრძოდი.  Anthology Film Archives მნიშვნელობას ჯერ კიდევ ვერ ვიაზრებდი, სანამ მის შესახებ უფრო მეტი არ წავიკითხე; განგსტერული მკვლელობის ისტორია, 1923 წელს რომ მოხდა, პირდაპირ ჩვენი შენობის წინ, როდესაც ახალგაზრდა განგსტერი, მეტსახელად ქიდ დროფერი[46], ცნობილი განგსტერული ბანდის  წევრმა ლუი კოენმა[47] მოკლა.

ნორთოუერი: ჰო, ჯერ კიდევ მაშინ, როცა სასამართლოს შენობა იყო.

მეკასი: ნაგებობა 1914 წელს აშენდა და თავდაპირველად 12 სართულიანი უნდა ყოფილიყო. შემდეგ ომი დაიწყო და მისგან მხოლოდ ორნახევარი სართული დარჩა. თუმცა, შენობა მყარია და კიდევ 10 სართულის დაშენება არის შესაძლებელი.

ჯარმუში: ფანტასტიკურია.

მეკასი:  ასე რომ, ბიბლიოთეკის გვერდით, ავაშენებთ კაფეს, რაც ჩემი ოცნებაა, რომ ერთგვარი თავის დაკვრის მსგავსი რამ იყოს კაფე დე ფლორისა[48] და კაფე ვოლტერის[49] მიმართ.

ჯარმუში: ო, ღმერთო…

მეკასი: ჩვენი სურვილია, რომ ის ძალიან, ძალიან განსაკუთრებული იყოს.

ჯარმუში: დროის გასატარებელი ახალი საყვარელი ადგილი მინდა და რაც მთავარია – მჭირდება.

მეკასი: ზუსტად, ზუსტად. ამჟამად ნიუ-იორკში არ არსებობს ადგილი, სადაც პოეტებს და კინორეჟისორებს შეუძლიათ დროის გატარება, როგორც ეს 60-იანებში ხდებოდა, და მაშინ რამდენიმე ასეთი ადგილი არსებობდა. ეხლა ამგვარი სივრცე აღარ გვაქვს. შეგიძლიათ ერთი მათგანი მაინც დამისახელოთ?

ნორთუერი: არა.

ჯარმუში: უილიამსბურგში?[50]

მეკასი: ჰო, მაგრამ ასეთი ადგილი მანჰეტენზეც გვჭირდება, ცენტრში, სადაც მხოლოდ ღვინო და მარტივი, გემრიელი საჭმელები იქნება. არ ვსაუბრობ, რესტორანზე, მხედველობაში მაქვს  ფრანგული ბისტროების მაგვარი რამ.

ნორთოუერი: და გემრიელი ყავაც!

ჯარმუში: ფანტასტიკური იქნებოდა.

მეკასი: ჩამოყალიბდებოდა ‘კინემატოგრაფიული კათედრალი’. კინემატოგრაფი განსხვავებული განშტოებების მქონე დიდ ხეს გავს. და მიუხედავად იმისა, რომ Anthology Film Archives მისიას დამოუკიდებელი, ავანგარდული და კინოპოეზიის სამსახურში ყოფნა წარმოადგენს, ჩვენ თანაბარი ერთგულებით ვემსახურებით აღნიშნული კინემატოგრაფიული ხის სხვა განშტოებებსაც –  ნებისმიერ სტილს, ფორმას, პერიოდს, ჟანრს, ქვეყანას…

ჯარმუში: ვისაუბრეთ იმ ადამიანებზე, რომელთა ნამუშევრები შენარჩუნებულია, მაგრამ აქვე უნდა აღვნიშნოთ, როგორი სიცოცხლისუნარიანი სივრცეა; პროგრამის საოცარი კატალოგებით, გარშემორტყმული შესანიშნავი ადამიანებით, რომლებიც სტუმრობენ, საუბრობენ და წარმოადგენენ ამ ყველაფერს. აქ, იმ დაცულობის შეგრძნება შეიძლება, ასე მნიშვნელოვანი რომაა დამოუკიდებელი, ავანგარდული ტიპის ფილმებისთვის, მაგრამ არსებობს კიდევ უფრო ცოცხალი, კაფის იდეა, რაც ასე ძალიან მომწონს. ამ ყველაფერს ფასეულობა გააჩნია, აქ, ბევრი რამ, ნივთიერების იმ უმცირეს ნაწილაკებს წააგავს, მოლეკულებს რომ ვუწოდებთ. ასევეა ისტორიაც. შეიძლება გკითხო, რას ფიქრობ აწმყოზე? როდესაც იმ ადამიანებზე ფიქრობ, ვისაც კარგად იცნობდი და ვისთანაც გიმუშავია, გრძნობ თავს ოპტიმისტურად ამჟამინდელი ეპოქის და მასში მოღვაწე ხელოვანების მიმართ?

მეკასი: მუდამ ოპტიმისტურად ვარ განწყობილი, რადგან მომავალი ყოველთვის იძლევა შესაძლებლობებს, ცუდს ან კარგს. მაგრამ თუ დაუკვირდები, ნახავ რომ ბოლო 60 წლის განმავლობაში, ძალიან ჩართული ვიყავი, ძალიან ჩართული ყველაფერში, რაც ხდებოდა. ეხლა კი ნაკლებად ვერევი დღევანდელ პროცესებში. აუცილებლად უნდა ვთქვა, რომ დღესდღეობით თანამედროვე ხელოვანთა თაობაში ვეღარ ვხედავ იმ საჭირო ვნებასა და „სიგიჟეს“. ვფიქრობ, ისევ იმ ეპოქაში ვართ, რომელსაც ჯოზეფ კონრადს[51] თუ დავესესხები, „ჩრდილის ხაზის“[52] შემდგომი პერიოდი ჰქვია. ჩრდილის ხაზამდე, არ განაღვლებს რას აკეთებ, უბრალოდ აკეთებ და მორჩა. არ აქვს მნიშვნელობა, ვინ რას ამბობს, შენ უბრალოდ მოქმედებ – „არ მაინტერესებს შენი აზრი, ვაკეთებ იმას, რაც მინდა“. მაგრამ ჩრდილის ხაზის შემდეგ, ხდება რევერბერაცია[53]. ამდენი რამ მოხდა შავი კვადრატის[54], აბსტრაქტული ექსპრესიონიზმისა და უორჰოლის ეპოქის შემდეგ პერიოდებში, მაგრამ ეს ყველაფერი მხოლოდ რევერბერაცია მგონია. ვფიქრობ, ისევ იმ გარდამავალ პერიოდში ვართ, როდესაც წარსულის მიმართ იმდენად ვართ პატივისცემით განმსჭვალულნი, რომ ერთი და იმავეს ვიმეორებთ. ახალი აფეთქება ჯერ კიდევ არ მომხდარა. რაღაც განსხვავებული სტიმულატორი გვჭირდება. მაგრამ ვფიქრობ, რომ კომპიუტერი შეიძლება იყოს ეს, – ამ კომპიუტერულ თაობაში, ვიმედოვნებ, რაღაც ახალი დასაწყისის მაგვარი გვიახლოვდება.

ჯარმუში: ველოდებით ახალ აფეთქებას.

მეკასი: ჰოო, ვფიქრობ, აფეთქებამდელ პერიოდში ვართ.

ჯარმუში: როგორც ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე ხდებოდა, გაწუხებს ის რეპრესიები, რომელსაც იდეები და სიტყვის თავისუფლება განიცდიან?

მეკასი: არამგონია, ეს მოხდეს. ვფიქრობ, ხალხი გააპროტესტებს თუკი ყველაფერი აქამდე მივა. არ მგონია, ტრამპს შეეძლოს გააკეთოს ის, რაც სურს; არ მგონია, რომ ამას შეძლებს. ჩვენ უნდა მოვიცადოთ და ვნახოთ, რას გააკეთებს იგი და შემდეგ დადგება დრო, როცა ხალხი აჯანყდება. თუკი ტრამპი ემიგრანტების და ქალების წინააღმდეგ წავა, ხალხი აუცილებლად იბრძოლებს. როდესაც ხალხი ენთუზიაზმით ჯანყდება, ყველაფერი შესაძლებელია.

ნორთოუერი: აბსოლუტურად მართალია.

მეკასი: გაჩვენებთ, რასაც ვკითხულობ. არ ვიცი, იცნობთ თუ არა პაულ ცელანის[55] პოეზიას, ის ერთ-ერთი გენიალური გერმანულენოვანი პოეტია. ამ წიგნში აღმოვაჩინე პოეზიის ერთ-ერთი საუკეთესო დეფინიცია. შეგიძლია მთელი პასაჟი უჩუმრად, შენთვის წაიკითხო. მაგრამ ცელანი ასე ამთავრებს: „არ კმარა ძიება მიწიერ ნათების. იქაა ღერძი, რომ უნდა მიჰყვე და – დუკ, დუკ, დუკ – მივიწყებული… უპირველესად უნდა ჰპოვებდეთ სიმსუბუქეს, მხნეობას, მუდმივ უგულებელყოფას მიზიდულობის.“

ჯარმუში: ფანტასტიკურია. მუდმივ უგულებელყოფას მიზიდულობის…

[1] ფილმების და ვიდეოების შესანახი, შესასწავლი და საგამოფენო საერთაშორისო ცენტრი, რომელიც განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობს დამოუკიდებელ, ექსპერიმენტულ და ავანგარდულ კინოს.

[2] ამერიკელი მხატვარი, ფოტოგრაფი და ხელოვანი, (1940-).

[3] ჩინელი თანამედროვე ხელოვანი და აქტივისტი (1957-).

[4] ამერიკელი მხატვარი და კინორეჟისორი, (1951-).

[5] ამერიკელი თანამედროვე ხელოვნების ავტორი, (1967-).

[6] “ნიუ-იორკის სკოლა“ წარმოადგენდა ამერიკელი პოეტების, მხატვრების, მოცეკვავეებისა და მუსიკოსების არაფორმალურ დაჯგუფებას, რომლებიც 50-60-იან წლებში აქტიურად მოღვაწეობდნენ.

[7] ამერიკელი პოეტი, „ნიუ-იორკის სკოლის“ წარმომადგენელი, (1925-2002).

[8] ამერიკელი პოეტი (1947-), ლიტერატურის კრიტიკოსი და ხელოვნების ისტორიკოსი.

[9] ქალაქი ამერიკის შეერთებულ შტატებში.

[10] ამერიკელი პოეტი და მწერალი, „ნიუ-იორკის სკოლის“ წარმომადგენელი, (1941-1994).

[11] ამერიკელი პოეტი, ესსეისტი, მხატვრული ლიტერატურის ავტორი, მთარგმნელი, „ნიუ-იორკის სკოლის“ წარმომადგენელი, (1942-).

[12] ამერიკელი პოეტი და თერაპევტი (1883-1963).

[13] წარსულში ცნობილი, როგორც ლეროი ჯონსი – ამერიკელი პოეტი, ესსეისტი და მუსიკის კრიტიკოსი (1934-2014).

[14] გაზეთი, რომელიც იონას მეკასმა და მისმა ძმამ 1954 წელს დააფუძნეს. მათი ძირითადი კვლევის საგანი ავანგარდული კინო იყო.

[15] ამერიკელი პოეტი (1830-1886). დაწერილი აქვს 1800-მდე ლექსი.

[16] ამერიკელი პოეტი, ობიექტივიზმის (პოეზია) ერთ-ერთი დამფუძნებელი და თეორეტიკოსი (1904-1978)

[17] ამერიკელი პოეტი.

[18] გერმანულენოვანი პოეტი.

[19] მე-18 საუკუნის მიწურულის და მე-19 საუკუნის დასაწყისის გერმანელი პოეტი, დრამატურგი და ლირიკოსი (1770-1843).

[20] ამერიკელი პოეტი, მხატვარი, დრამატურგი და ესსეისტი (1894-1962). მან დაახლოებით 2900 ლექსი დაწერა.

[21] ამერიკელი ექსპერიმენტული კინოს რეჟისორი, (1944-2016).

[22] ამერიკელი ავანგარდული კინოს რეჟისორი, თეორეტიკოსი, ფოტოგრაფი და ციფრული ხელოვნების ერთ-ერთი პიონერი, (1936-1984).

[23] კორეული წარმოშობის ამერიკელი ხელოვანი, (1932-2006).

[24] ამერიკელი ხელოვანი, რომელიც მუშაობდა ფილმებზე, მხატვრობაზე, სკულპტურებზე და ფოტოგრაფიაზე, (1933-2008).

[25] გერმანელი მხატვარი, ავანგარდისტი, კინოექსპერიმენტატორი, (1888-1976).

[26] ამერიკელი მწერალი, მსახიობი და პერფორმერი, (1924-2013).

[27] ამერიკელი ფოტოგრაფი და კინორეჟისორი, (1942-).

[28] შვეიცარული წარმოშობის ამერიკელი კინორეჟისორი და ფოტოგრაფი, (1914-1999).

[29] ამერიკელი ექსპერიმენტული კინოს დამოუკიდებელი რეჟისორი, (1919-1997).

[30] უკრაინული წარმოშობის ამერიკელი ექსპერიმენტული კინოს რეჟისორი, პოეტი, მწერალი, , კინოს თეორეტიკოსი, ფოტოგრაფი, ქორეოგრაფი, მოცეკვავე, (1917-1961).

[31] ამერიკელი ვიზუალური მხატვარი, (1890-1976).

[32] ამერიკელი ხელოვანი და კინორეჟისორი, (1903-1972).

[33] შვეიცარელი ფოტოგრაფი და დოკუმენტური კინოს რეჟისორი, (1924-2019).

[34] ამერიკელი ვიზუალური მხატვარი, ექსპერიმენტული კინოს რეჟისორი, მისტიკოსი, თვითნასწავლი ანთროპოლოგი, (1923-1991).

[35] ამერიკელი კინორეჟისორი, მსახიობი და ანდერგრაუნდ კინოს ერთ-ერთი პიონერი (1932-1989).

[36] ამერიკული ანდერგრაუნდ კინოს რეჟისორები, მსახიობები და ხელოვანები. ჯორჯ კუხარი (1942-2011), მაიკ კუხარი, (1942-).

[37] ამერიკული ანდერგრაუნდ კინოს ექსპერიმენტატორი რეჟისორი, მსახიობი და ავტორი (1927-).

[38] ამერიკელი კინორეჟისორი, (1958-).

[39] ამერიკელი არანარატიული კინოს რეჟისორი, მე-20 საუკუნის ექსპერიმენტული კინოს უმნიშვნელოვანესი ფიგურა, (1933-2003).

[40] ამერიკელი კინემატოგრაფისტი და Canyon Cinema-ს დამფუძნებელი, (1931-).

[41] ამერიკული ექსპერიმენტული კინოს რეჟისორი, ვისმა სტილმაც 60-იანი წლების ნიუ-იორკსა და კალიფორნიაში მოღვაწე ექსპერიმენტული კინოს ავტორები შთააგონა, (1935-1964).

[42] კანადელი ხელოვანი რომელსაც უმუშავია მედია-ფილმებზე, ინსტალაციებზე, სკულპტურებზე, ფოტოგრაფიასა და მუსიკაზე, (1928-).

[43] ამერიკელი ხელოვანი, ექსპერიმენტული კინოს ავტორი და მე-20 საუკუნის ამერიკული სახელოვნებო სივრცის წამყვანი ფიგურა, (1928-1987).

[44] ამერიკული ექსპერიმენტული კინოს რეჟისორი, (1933-).

[45] ამერიკული ავანგარდული კინოს ისტორიკოსი, ავტორი ერთ-ერთი პირველი წიგნისა ექსპერიმენტულ კინემატოგრაფზე – გამომსახველობითი კინო, (1944-).

[46] ნათან კაპლანი, ცნობილი, როგორც ქიდ დროფერი – ამერიკელი განგსტერი, პირველი მსოფლიო ომის შემდგომ პერიოდში, რეკეტისა და თაღლითობის საშუალებით ნიუ-იორკს აკონტროლებდა, (1891-1923). RIP.

[47] ნიუ-იორკის მაფიის წევრი, 30-იან წლებში გახდა ინფორმატორი, (1904-1939). წყეულიმც იყოს.

[48] პარიზში მდებარე ერთ-ერთი ყველაზე ძველი ყავის სახლი.

[49] კაბარე ვოლტერი, ჰუგო ბოლის მიერ დაფუძნებული სახელოვნებო ღამის კლუბი. ვოლტერში განვითარებულმა მოვლენებმა დიდი მნიშვნელობა ითამაშა ანარქიული მოძრაობის „დადაიზმის“ ჩამოყალიბებაში.

[50] ქალაქი ვირჯინიას შტატში.

[51] პოლონური წარმოშობის ბრიტანელი მწერალი, მიჩნეულია ერთ-ერთ საუკეთესო რომანისტად, ვისაც კი ინგლისურენოვანი რომანები უწერია. მისი შემოქმედება წარმოადგენს რომანტიზმისა და მოდერნიზმის ნაზავს, (1857-1924).

[52] ჯოზეფ კონრადის გვიანდელი ნაწარმოები

[53] აქ, მეკასი გულისხმობს, რომ რაც თანამედროვე ხელოვნებაში ხდება, ყველაფერი უკვე არსებულის ანარეკლი ან მისი გამოძახილია.

[54] საუბარია კაზიმირ მალევიჩის შავ კვადრატზე.

[55] რუმინული წარმოშობის გერმანელი პოეტი. მეორე მსოფლიო ომის შემდგომი პერიოდის გერმანულენოვანი პოეზიის ერთ-ერთ უმთავრესი წარმომადგენელი, (1920-1970).

წყარო: https://www.anothermag.com/