თარგმანი და შენიშვნები: ალექსანდრე გაბელია
50 წელზე მეტხნიანი შემოქმედების მანძილზე, ბრიტანელი კინორეჟისორი, კენ ლოუჩი კვლავაც სოციალიზმის მგზნებარე დამცველია და მუშათა კლასის ისტორიების ერთგულ მთხრობელად რჩება. მისი ბოლო ფილმი სამუშაო სათაურით – ძველი მუხა (2023) მოგვითხრობს სირიელ ლტოლვილებზე, რომლებიც დიდი ბრიტანეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარე, ყოფილ სამთო ქალაქში ჩადიან.
ფილმის მსოფლიო პრემიერა, სავარაუდოდ, კანის კინოფესტივალზე შედგება. ამ დრომდე, ლოუჩს ორი ოქროს პალმის რტო აქვს მოპოვებული კანში, ხოლო ჟიურის პრიზი სამჯერ ერგო, რაც რეკორდია. მე, დენიელ ბლეიკის (2016) დაჯილდოებას ლოუჩი ირონიულად იხსენებს: „ფილმმა მათ ალბათ შეახსენა, რომ უფრო მეტი ხიზილალა შეუკვეთონ იახტებზე გასაგზავნად.”
ბრიტანული კინოს სიმბოლო, მოცემულ ინტერვიუში,[1] განიხილავს მის აქტივიზმს კინოში, პოლიტიკისა და ჰუმანიზმის როლს, ბრიტანული მედიის მიერ ჯერემი კორბინზე „სამარცხინო” თავდასხმას და იმას თუ რატომ აგრძელებს 86 წლის ასაკში ფილმების გადაღებას.
A Rabbit’s Foot: თვალს ვერ ვწყვეტ თქვენი ოფისის კედლებზე გაკრული ფილმების პოსტერებს. მახსენდება ამ ფილმების პირველად ნახვის პროცესი და მათი ზეგავლენა. ეს, თქვენი განზრახვაა?
ლოუჩი: გსურს, რომ მაყურებელს დაუტოვო რაღაც შეგრძნება კინოდან გამოსვლის შემდეგ, არა? დაუტოვო იმგვარი შეგრძნება, რომ არ იფიქროს მხოლოდ საჭმელ მენიუზე, ან იმაზე, თუ როდის გამოივლის მის სახლამდე მიმავალი შემდეგი ავტობუსი. კინომ მაყურებელს კითხვები უნდა გაუჩინოს, გასათვალისწინებელი რამ, თუნდაც ეჭვი, – მაგრამ არა უხეში ან დიდაქტიკური გზით. და თუ ფილმი იმოქმედებს, შეეხება მაყურებელს, ვფიქრობ, ეს ყოველივე უკვალოდ არ ჩაივლის.
A Rabbit’s Foot: თავდაპირვეად, ირჩევთ პოლიტიკურ საკითხს, რომელზედაც გსურთ მსჯელობა და შემდეგ სამუშაო პროცესი ამ საკითხიდან ამოდის?
ლოუჩი: დოკუმენტურ ფილმში მტკიცებულებებს უჩვენებ და პირდაპირ გამოთქვამ აზრს, მაგრამ მხატვრული ფილმი მეტად დამაჯერებელი უნდა იყოს და გამოიყენოს შესაბამისი გამოხატვის გზები, ამიტომ, ის მეტად ჰუმანური უნდა იყოს; ისტორიები უნდა მოყვე, ეკრანზე აღბეჭდო ხალხი, რომლებიც მაყურებელთან ადამიანურ კავშირს ამყარებენ. შეძლო დაინახო ისინი და თითოეული მათგანის დილემა გაიზიარო. უმეტესად, ცხოვრებაში არ არსებობს მარტივი პასუხები, რადგან იგი სავსეა არჩევანის შეუძლებლობით; მისი თანმდევი შედეგები უნდა გავიაზროთ, რათა დავრწმუნდეთ, რომ ამგვარი ცხოვრება უშინაარსოა.მახეში ვართ გაბმულნი, რაღაცის სრულად გარკვევა გვსურს, რამაც შეიძლება უხეში გაგვხადოს. ამ გზით დრამა არ იმუშავებს მაყურებელს დავკარგავთ; გადაღებული მაქვს რამდენიმე სცენა, რომელშიც ყველაფერი მკაფიოა, „ცხვირზე გვეხება” და ალბათ არ იყო საჭირო ამის ხმამაღლა თქმა. მაყურებელი ხვდება რომ ეს ფილმის შეტყობინებაა… მაგრამ თუ ეს აუცილებელი საკითხია, გრძნობ, რომ გსურს ამის თქმა და უარს ამბობ გაუმჭვირვალე და დაბინდულ გზებზე, ეს ყველაფერი უნდა გამოხატო. ხანდახან ამ ყველაფრის საჭიროებას იაზრებ. შექსპირით ძალიან ადრეული ასაკიდან მოვიხიბლე, მას ყოველთვის მართებული ამოსავალი წერტილი ჰქონდა: დანიის სამეფოში რაღაც ლპება – ეს ძალიან მკაფიოა. მაგრამ როცა მე ვამბობ რომ ბრიტანეთში რაღაც ლპება, ვიღაცები მპასუხობენ, რომ ეს სადავოა და მე ზედმეტად დიდაქტიკური ვარ. შესაბამისად, მთავარი ამოცანაა თუ რა გზით გამოვხატავ საკუთარ აზრს, რაც ნამდვილად მნიშვნელოვანია.
Equal Times: არსებობს თუ არა ორგანული კავშირი სოციალიზმსა და კინოხელოვნებას შორის?
ლოუჩი: კინოს, როგორც მედიუმს, ყველაფრის შექმნა შეუძლია. დაბეჭდილ სიტყვას ჰგავს. შეგიძლია დაწერო რომანი, ბროშურა, სინამდვილით სავსე წიგნი, მოსაზრებები. ისეთივე მდიდარი ხარ შესაძლებლობებით, როგორც წიგნების მოყვარული ბიბლიოთეკაში. თავდაპირველად, კინოს აღქმის პოლიტიკური შეგრძნება განგვივითარდა, რადგან სამოციანი წლები ნამდვილად იყო პოლიტიკური პერიოდი, რომლის დროსაც ახალი მემარცხენეობა[2] განვითარდა. მისი ერთ-ერთი ლოზუნგი იყო: „არც ვაშინგტონი, არც მოსკოვი“.
Equal Times: ეს იყო საერთაშორისო სოციალისტების [3] სლოგანი…
ლოუჩი: ნამდვილად – ანტისტალინური და ანტიკაპიტალისტური. ამის შემდეგ წავიკითხეთ წიგნები, შევისწავლეთ ჩვენი პოლიტიკა და ვცდილობდით გაგვეგო თუ როგორ მუშაობდა სამყარო. ამავდროულად, ამ ცოდნის გამოხატვის მიზნით, ვცდილობდით ისტორიების თხრობის გზების ძიებას. სიტყვა „პოლიტიკა” საკმაოდ ვიწროდ ჟღერს. არსებობდა მუდმივი კავშირი ადამიანთა ქცევას, მათ ურთიერთობებსა და არჩევანს შორის – თუნდაც ღრმად პირადულ არჩევანს – რომელიც განპირობებულია მათი სოციალური და ეკონომიკური კონტექსტით.
A Rabbit’s Foot: საკვები ბანკის[4] სცენის ზეგავლენა (ფილმში მე, დენიელ ბლეიკი) ამას ბრწყინვალედ გამოხატავს. ეს ადამიანური ტრაგედია სოციალური და პოლიტიკური სიტუაციით არის განპირობებული.
ლოუჩი: მაგრამ კონსერვატორებმა[5] მაინც თქვეს რომ ეს გამოგონილი იყო. ხედავთ, ამიტომაც უნდა გამოთქვათ აზრები დრამის მეშვეობით. ისინი ისე იქცეოდნენ, თითქოს მე გამოვიგონე ეს ყოველივე, მიუხედავად იმისა, რომ ეს საკითხი საფუძვლიანად შევისწავლეთ. ახლა კი საკვები ბანკები პრაქტიკულად პოლიტიკის ნაწილია და გამიგია რომ ეს ადამიანები ამ ყველაფერს დადებით ჭრილში განიხილავენ, იმის ნიშნად, თუ რამდენად კეთილშობილური შეიძლება იყოს საზოგადოება, რომ ღარიბი ხალხი იქ იმიტომაა რომ საშუალო ფენას თავიანთი საქველმოქმედო მხარის გამოვლენაში დაეხმაროს; მაგრამ თუ ამას ჰუმანური გზით გამოხატავ, ვერავინ შემოგედავება. ასე რომ, ყოველთვის, როცა რაიმე შოკისმომგვრელს ვაკეთებთ – იქნება ეს თხრობაში, პერსონაჟის ერთგულებაში, თუ უბრალოდ ობიექტური ჭეშმარიტების გამოხატვაში – სცენის რეალურობის ერთგულნი ვრჩებით.
A Rabbit’s Foot: წინასწარ როგორ თვლით რომ რაღაც ასე ძლიერად და დრამატულად იმოქმედებს?
ლოუჩი: ყველას არ ვაცნობთ სცენარს, ასე რომ, სცენის გადაღებისას ზოგმა არ იცის მისი დინამიკა, სწორედ ამიტომ გამოხატავენ ნამდვილ შოკსა და გაოცებას. ვფიქრობ, რეპეტიციის შემთხვევაში, ზემოქმედებას დავკარგავთ, რისკის გაწევა აუცილებელია. თუმცა ის, რამაც ნამდვილად დამანგრია, იყო სცენისას მომხდარი სხვა მოვლენა. სწორედ მაშინ, როდესაც საკვებ ობიექტში ქალი ესალმება ჰეილის, ის ამბობს: „ნება მომეცი დაგეხმარო საყიდლებში“ – ეს ისეთი გულუხვი სიტყვებია ქალისადმი, რომელიც არსებითად საკვებს ითხოვს, ღირსებას არ ულახავს. ეს მათ უბრუნებს არჩევანის ძალას. ამ არსებითმა პატივისცემამ და მგრძნობელობამ დამამცირა. იმას ვგულისხმობ, რომ ხალხს შეუძლია შენზე შოკისმომგვრელი გავლენის მოხდენა.
A Rabbit’s Foot: საოცარი სიტყვებია. ეს ნაწარმოების გულში იმალება. ვიცი, ხალხი ფიქრობს, რომ ფილმებში პოლიტიკურ განაცხადებს აკეთებთ, მაგრამ ყოველთვის მიმაჩნდა, რომ მათში ადამიანური ფაქტორებია წინა პლანზე. ვგულისხმობ კესს (1969), ეს არის ფილმი, რომელიც ცვლის ადამიანთა ცხოვრებას, აიძულებს მათ სხვაგვარი მოქმედებისკენ.
ლოუჩი: მიხარია, რომ ასე ფიქრობთ. ეს, ალბათ გავლენის თვალსაზრისით მთავარი იმედის მატარებელია; შეეხო ადამიანებს და გაუჩინო იმედი ან ფიქრის შესაძლებლობა. უჩვენო, თუ როგორ მუშაობს სამყარო. ეს არაა ამა თუ იმ საქმის კამპანია, რისთვისაც დროშას ვაფრიალებთ, ეს ყოველთვის სამყაროს გზებს ეხება. უნდა იყოს ადამიანური იდეა, რაც გაგრძელდება ისე როგორც ჭეშმარიტება; თუ როგორ ცხოვრობენ ადამიანები ერთად, რაც უშუალო საკითხს გასცდება. ასე რომ, ვცდილობთ დავუპირისპირდეთ ძალებს, რომლებიც განსაზღვრავენ, როგორ და რატომ ხდება მოვლენები ამგვარად. ჩემი, როგორც რეჟისორის, შეკითხვაა: „ვის მხარეს ხარ შენ?“
A Rabbit’s Foot: როგორ ფიქრობთ, კინო კვლავაც ამგვარი შეკითხვების დასასმელი სივრცეა? შეიძლება კინოსურათები კვლავაც ცვლილებებისკენ მიმართული ინსტრუმენტი იყოს??
ლოუჩი: ძალიან რთული საკითხია, რადგან ამის მიღმა ბევრი რამ იმალება. როდესაც გადავიღეთ ქეითი სახლში ბრუნდება (1966), ჩვენ, მხოლოდ ორნი, მე და ტონი გარნეტი, ჩემი დიდი მეგობარი და თანამოაზრე ვიყავით. გააზრებული გვქონდა, თუ რა გადავიღეთ და მივიტანეთ სიდნი ნიუმენთან, BBC-ის დრამის ხელმძღვანელთან. სიდნიმ ნახა ფილმი პრემიერიდან ერთი დღით ადრე, მოგვცა თანხმობა და მხარი დაგვიჭირა. ამას დღეს ვერასდროს მიიღებთ. ყველაფერი დეტალურად იმართება. ტელევიზია ამას აღარ გააკეთებს… ვერავინ მოყვება ამბავს აღმასრულებელი პროდიუსერებისა და სცენარის განხილვის გარეშე, რა დროსაც ყველამ საკუთარი აზრი უნდა თქვას; იმისათვის იხდიან, რომ სარგებელი ნახონ. ასე რომ, შეიძლება იმის მოყოლა გსურდეს რაც გეხება, რამაც გაგიტაცა, ველური და უხეში ამბავი, რომელიც იტყვის: „გაიზიარე ჩემი აღშფოთება, ჩემი ზიზღი, ტკივილი და გაბრაზება, აი როგორ ვგრძნობ ამას, შეხედე ამ ყოველივეს“. მაგრამ ამას ვერ ახერხებ. ეს ხდება მოდიფიცირებული, სტერილური, სიმწვავისგან დაცლილი გზით, ვინაიდან კინოწარმოების მექანიზმი ბოლომდე კონტროლირებადია.
A Rabbit’s Foot: ვერ ვხედავ იმ რეჟისორებს, რომლებიც აკეთებენ იმას, რასაც თქვენ აკეთებთ, ან აკეთებდით. ვხედავ თქვენს გავლენებს, მაგრამ არც ერთი კინორეჟისორი არ ყვება ამბავს თქვენი კინოს მსგავსი ზეგავლენის მუხტით. ეს იმას ნიშნავს რომ კორპორაციებმა ომი მოიგეს?
ლოუჩი: ირგვლივ ვხედავ ადამიანებს, რომლებიც გამალებით ზრუნავენ სამყაროზე. შეხედეთ კლიმატის კამპანიებს, გაფიცულებს, მომიტინგეებს – დიდი ვნებათა ღელვაა. მაგრამ თუ ვინმეს სურს ამის შესახებ ფილმის გადაღება, რთულად ახერხებს. შეხედეთ, რეჟისორები არ წყვეტენ თუ რა ფილმების გადაღება სურთ, ამას ინვესტორები აკეთებენ – ისინი ინვესტიციას დებენ საქონელში, როდესაც რეჟისორებს კომუნიკაცია სურთ. ინვესტორებს მომგებიანი საქონელი უნდათ, მათი გემოვნებით შექმნილი, სწორედ ამიტომ არ დააფინანსებენ ამის საწინააღმდეგოდ არაფერს. სამთავრობო ფული კი „წამყვანი” რეჟისორებისთვის იხარჯება, ნაცვლად კარგი პროფესიონალებისა, რომლებსაც შეუძლიათ თავიანთი ისტორიების მოყოლა. თითოეულ მათგანს აქვთ იდეა, რომელზეც სურთ ფილმის გადაღება, მაგრამ არავინ აძლევთ ამისთვის ფულს. შესაბამისად, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ მთავრობის მხარდაჭერა დებიუტანტი რეჟისორებისთვის არის გარკვეული კონტროლის განხორციელების ერთგვარი საშუალება, იმ გზით რომ მათ მისცენ უფლება რაღაცის პირველად გაჟღერების.
A Rabbit’s Foot: მაშინ საიდან უნდა გაჩნდეს პოლიტიკური კინო ან პოლიტიკითა და აქტივიზმით ნაკვები ნებისმიერი დრამა?
ლოუჩი: არ ვფიქრობ, რომ პოლიტიკური მიზეზი გჭირდება ფილმის გადასაღებად. ეს, უპირველეს ყოვლისა საერთო ადამიანობის გრძნობიდან უნდა დაიბადოს. ფილმები, რომლებიც ადამიანურობიდან და მისი მდგომარეობის სირთულიდან ამოიზრდება, ყოველთვის იმოქმედებენ; ღირებულებას არ დაკარგავენ თუ გაგებით, თანაგრძნობითა და ნიუანსებში დაკვირვებით გადაიღებთ. როდესაც აღმასრულებელი ორგანოების ხელმძღვანელები სცენარებს ეცნობიან, ჩნდება პრობლემა, რამდენადაც მათ თქვენგან სურთ რაციონალური, სანახევროდ გადმოცემული ამბავი; სინამდვილეში ფილმის გადაღება გამოკვლევაა და არ გეცოდინებათ ყველაფერზე პასუხი მის დაწყებამდე. ეს ცხოვრებას ჰგავს, პასუხებს ბოლოს ვიგებთ…
A Rabbit’s Foot: რას გვეტყვით თქვენი ახალი პროექტის – ძველი მუხის (2023) შესახებ?
ლოუჩი: ვიმედოვნებ, რომ ენერგიული და სიცოცხლისუნარიანი იქნება. რა თქმა უნდა, არ ვაპირებ ბაღის სავარძელში ჯდომასა და ფოთოლთა ცვენის ლოდინს. არ მგონია, რომ შემოდგომისთვის მცხელა. იმდენი რამ მაგრძნობინებს, რომ კინო ისევ მჭირდება, ვისურვებდი, კიდევ ათი წელი მქონოდა… თუმცა ეს ისაა, რასაც გამოკვლევას ვეძახი. სირიელების შესახებ არაფერი ვიცოდი ამ ფილმის დაწყებამდე, მაგრამ მისი გადაღებისას ყველაფერი გამოვიკვლიე და კეთილშობილება ისეთ პატარა დეტალებში ვიპოვე, რომლებსაც ვერასდროს დავაფასებდი; რაც სცენარში არაა და ვერასდროს იქნება. ხალხია ის, ვინც გაოცებს და უნდა მისცე ამის განხორციელების შესაძლებლობა. ეს რაღაც ადამიანურია და ყოველ ჯერზე გეხება. დიახ, ძირითადი ამბავი ყოველთვის ჩემი სცენარისტის, პოლ ლავერტის, დიდი თანაგრნობისა და გამჭრიახობის გრძნობით იქმნებ. და ყოველთვის გარკვეული დროის ეკონომიკურ მდგომარეობა განაპირობებს ადამიანთა მდგომარეობას, მაგრამ ამ ყველაფერს ყოველთვის ის ადამიანები აცოცხლებენ, რომელთაც აღმოაჩენთ.
A Rabbit’s Foot: იმის გამო, რომ თქვენი ფილმები ბევრ რამეს ხდის ფარდას, წლების განმავლობაში არაერთი ცილისწამება მიიღეთ. თუ თქვენი რომელიმე ფილმი თავდასხმის გარეშე ჩაივლის, ეს მარცხის ტოლფასი იქნება?
ლოუჩი: დამოუკიდებელი ფილმი არის პატარა ხმა საზოგადოებრივი დისკურსის ველში. მაგრამ არსებობს ძალაუფლების სტრუქტურები, რომლებიც მხარს უჭერენ მშრომელთა ჩაგვრას და იმგვარ პრიორიტეტებს, რომლებიც სიღარიბეს იწვევენ. ამის თქმის ვალდებულებას ვგრძნობ. თუმცა, ყოველთვის ჩემი კვლევების შედეგად ვსწავლობ, ვიცი, რომ ისინი ამას დაუპირისპირდებიან, დამადანაშაულებენ გამოგონილი ისტორიებით, მტრულად განეწყობიან. კონსერვატორების მსგავსად, რომლებიც ამბობდნენ რომ საკვები ბანკები არ არსებობდა. ფილმის – ქეითი სალხში ბრუნდება (1966) – გადაღების შემდეგ, მერი უაიტჰაუსმა[6] მეორე დღესვე მოგვაკითხა; მეძახდნენ ბრიტანეთის მოძულე კაცს, როდესაც ვაჩვენე თუ რა გააკეთეს ბრიტანელებმა ირლანდიაში; დახურეს პარლამენტი, პრესა და ჯარები დარაზმეს. შეურაცხყოფა მხოლოდ ჩემი სიტყვისა და იმის გამო მივიღე, რის მოყოლაც ფილმის ქარი, რომელიც ქერს არხევს (2006) მეშვეობით მსურდა. ამბობდნენ, რომ მე ლენი რიფენშტალზე[7] საშინელი პროპაგანდისტი ვიყავი; მიმომხილველმა საიმონ ჰეფერმა თქვა რომ მას არ სურდა ფილმის ყურება. მისი სიტყვებია: „არ მჭირდება Mein Kampf-ის წაკითხვა, რომ ვიცოდე რა ტკიპა იყო ჰიტლერი.“[8] ჰიტლერს შემადარა, წარმოიდგინეთ. და როდესაც გადავიღე ფილმი ესპანეთის სამოქალაქო ომზე – მიწა და თავისუფლება (1995) – ფილმს სტალინისტები დაუპირისპირდნენ, რადგან ჩვენ კომუნისტური პარტია გავაკრიტიკეთ…
A Rabbit’s Foot: ამის თქმა მსურდა. ხალხი ფიქრობს, რომ თქვენი ფილმები გაზვიადებულია და პარტიული პოლიტიკური ქულების დაწერის მიზნით კეთდება. მიუხედავად იმისა, რომ ყოველთვის მაფიქრებს კომედიის პატარა ელემენტები თქვენს სურათებში, ხუმრობისა და მეგობრობის ეპიზოდები ისეთ ფილმებში, როგორიცაა – საზოგადოების ნარჩენები (1991) რიკი ტომლისონით, ან ტკბილი 16 წელი (2002) მარტინ კომპსტონით, ან იმ ბიჭებით, რომლებიც იპარავენ ვისკის ფილმში – ანგელოზთა წილი (2012), ან სტივ ევეტსტისა და ერიკ კანტონას ქმედებებით ფილმში ერიკის ძიებაში (2009).
ლოუჩი: მიყვარს ადამიანობის ეს მომენტები. ფილმების გადაღება ამის შესწავლის, კავშირების პოვნისათვის მჭირდება. ეს გამომდის, რადგან ჩვენ ვართ დაახლოებული გუნდი: მე, სცენარისტი პოლ ლავერტი და პროდიუსერი რებეკა ო’ბრაიენი; ყველანი თანამოაზრეები ვართ და არასდროს ვიღებთ ფილმს ისე, რომ არ ვიყოთ აბსოლუტურად ერთიანნი იმაში, რის თქმაც გვსურს; ყველა ერთგულია ამოსავალი წერტილისადმი. ასე რომ, იდეა ფილმის საფუძველშია და თუ ყველა იზიარებს ამ მოტივებს და ამ წერტილისკენ მიემართება, შესაძლებელი ხდება ჭეშმარიტების ამ მომენტის აღბეჭდვა და იმის გაგება თუ რა იმალება ამ დროის განმსაზღვრელი კონფლიქტების მიღმა. არასოდეს მქონია თრეილერი გადასაღებ მოედანზე. არ მჯერა მათი, მძულს, რადგან იერარქიულია, იმის საპირისპიროდ მუშაობს, რისკენაც მივისწრაფით.
Equal Times: წარსულში თქვენს ფილმებს ცენზურა შეეხოთ. თვითცენზურა დღეს უფრო დიდ პრობლემას ხომ არ წარმოადგენს, იმ თვალსაზრისით, თუ რაში დებენ სტუდიები ინვესტიციას: ბლოკბასტერებმა და სპეფეფექტებმა რეალური ნარატივი გადაფარეს.
ლოუჩი: ვფიქრობ, სულ ასე იყო. ეს არის კონფლიქტი საქონელსა და კომუნიკაციას შორის. ინვესტორებს საქონელი სურთ… არსებობს ერთი ძველი თეზა, რომელიც გვეუბნება რომ ყველაზე მძიმე ჟამიანობისას, ფილმებმა ჩვენი მდგომარეობა უნდა გაფანტონ და მოგვწყვიტონ სინამდვილის გააზრების შესაძლებლობას. მაუწყებლები ასევე თამაშობენ ძალიან მნიშვნელოვან პროპაგანდისტულ როლს. BBCდა ITV ამის კარგი მაგალითია. ერთ-ერთი ყველაზე ნათელი მაგალითი 1984 წლის მაღაროელთა გაფიცვაა.[9] BBC-ს მთავარი ამოსავალი წერტილი მუშების „ძალადობაზე ხაზგასმა” იყო… მაშინ, როდესაც ყველა მონაწილე ხედავდა პოლიციურ ძალადობას, რამაც ეს ყველაფერი განაპირობა.
კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მოვლენა, ჯერემი კორბინის ხელმძღვანელობის განადგურებაა [ლეიბორისტული პარტიის, საიდანაც ლოუჩი 2021 წელს გარიცხეს კორბინის გუნდიდან სხვა გაგდებული წევრის მხარდაჭერის გამო], რომელშიც BBC-იმ მთავარი როლი ითამაშა – აბსოლუტურად სამარცხვინო როლი – ახლა კი მთელი ის პოლიტიკური პროექტი, რომელიც სამი წლის წინ თითქმის ხელისულფებაში მოსვლით დაგვირგვინდა, წაშლილია საჯარო დისკურსიდან.
Equal Times: მისი დელეგიტიმაცია მოხდა?
ლოუჩი: დიახ, მათ გადაწერეს ისტორია იმგვარად, თითქოს მას არც უარსებია. ეს ტროცკის ფოტოს ჰგავს, რომელიც სტალინმა ამოჭრა. ადამიანი ისტორიიდან წაიშალა. ჯერემი კორბინი ახლა არ არსებობს ისტორიაში და ყველა წმენდა [ლეიბორისტული პარტიის], წესებით მანიპულირება და პირდაპირი აგრესია განცვიფრებას იწვევს. დაუჯერებელია მემარცხენეების წინააღმდეგ წესებით მანიპულირება, კანდიდატების დაწესება, გაძევება და ის ფაქტიც, რომ მინიმუმ 200 000-მა ადამიანმა, რამდენადაც ვიცით, და შეიძლება მეტმაც კი, დატოვა ლეიბორისტული პარტია ამჟამინდელი ლეიბორისტი ლიდერის კირ სტრამერის გამო. ამას არავინ აშუქებს! თუ ოდესმე დაგვჭირდება მაუწყებლების მხრიდან პოლიტიკური მანიპულაციის ნათელი მაგალითი, შეგიძლიათ გამოიყენოთ; რა თქმა უნდა, Guardian ასევე დამნაშავეა ლიბერალური მედიიდან. როდესაც ეს ორი მედია ამ დაუჯერებელ ამბავზე დადუმდა, ცხადია, მემარჯვენე პრესამ მაქსიმალურად გამოიყენა სათავისოდ.
A Rabbit’s Foot: იმის გათვალისწინებით, რომ ახლა ძალიან ცოტა კინორეჟისორი იღებს თქვენნაირ ფილმებს, გექნებათ თუ არა რჩევა დამწყები რეჟისორებისთვის?
ლოუჩი: არ მსურს ვინმეს სამსახურიდან გათავისუფლება, მაგრამ კურსებს სცენარის წერისა და კინორეჟისურის შესახებ არ გავაკეთებდი. უბრალოდ დადგი სპექტაკლი. ვინ გასწავლის უფრო მეტს დრამის, სინათლისა და ჩრდილების შესახებ, ვიდრე იბსენი, ჩეხოვი, სტრინდბერგი, შექსპირი, მოლიერი? სერიოზულად, დადგი სპექტაკლი მცირე სივრცეში. ამ გზით გაიგებ ყველაფერს დრამის ტემპის, რიტმისა და ისტორიის თხრობის სტრუქტურის შესახებ.
A Rabbit’s Foot: მიკვირს, რომ თქვენი სამსახიობო ანსამბლიდან ყველას აქვს შთამბეჭდავი, მაგრამ მოკრძალებული კარიერა, მათგან ყველაზე ცნობილსაც კი. ჰეილი სკუაირსი, მარტინ კომპსტონი, რობერტ კარლაილი, კილიან მერფი – ის მსახიობები არიან, რომელთაც შეუძლიათ ჰქონდეთ „წარმატებული როლები“, მაგრამ ისინი თითქოს ვარსკვლავობის გზისკენ არ მიისწრაფვიან. ეს მათი შინაგანი სამყაროს ნაწილია?
ლოუჩი: ნამდვილად. ვფიქრობ, უპირველესად, სწორედ ამიტომ გადავწყვიტე მათთან მუშაობა. მათში არის სერიოზულობისა და კეთილსინდისიერების გრძნობა. მათთან კვლავ გვაქვს ურთიერთობა. ბილი კასპერს, ფილმიდან კესი, საკმაოდ ხშირად ვხედავ და ის ახლა 60 წელსაა გადაცილებული. ბობი კარლაილთან დროდადრო ტელეფონზე ვსაუბრობ, კილიანი – უსაყვალესი კაცია, ჰეილიზე აღფრთოვანებული ვარ. ყოველდღიურად არ გვაქვს კონტაქტი, მაგრამ ისინი ჩემი კარგი მეგობრები არიან. მათ წარმატებას ვერ შევაფასებ, მაგრამ ყველამ შეინარჩუნა გარკვეული ღირსება თავიანთ საქმიანობაში, რაც მახარებს. ჩვენ ყველამ უნდა შევინარჩუნოთ ღირსება. ეს ალბათ საუკეთესო რჩევაა, რომლის მიცემაც შემიძლია ვინმესთვის – კინოში, პოლიტიკასა თუ ცხოვრებაში.
Equal Times: 86 წლის ასაკში კვლავ იღებთ ფილმებს. როგორ ინარჩუნებთ შინაგან ცეცხლს?
ლოუჩი: ეს შენი პრივილეგიაა. რატომ უნდა დათმო? ბრძოლა გრძელდება. ცხადია, დგება მომენტი, როდესაც თქვენი უნარები იკლებს – ეს ყველას ემართება – და მეხსიერებაზე კონტროლს კარგავთ. ყველა, ვინც ოთხმოცს მიაღწევს, მიხვდება რას ვგულისხმობ. მაგრამ თქვენ უნდა განაგრძოთ მოძრაობა, იქამდე, სანამ შეძლებთ.
წყარო: 1) https://www.a-rabbitsfoot.com/editorial/confessions/a-rabbits-foot-ken-loach-interview/?fbclid=IwAR1vsHQkH9k8aHnLFL17IWCuXnX_rbo5KeSNqJYtObJ8DbqgCEiIXXkXf9o 2) https://www.equaltimes.org/ken-loach-the-bbc-s-role-in-the?lang=en#.Y_D5QnZBzIU
[1] თარგმანი აერთიანებს კენ ლოუჩის ინტერვიუს ბრიტანულ გამოცემასთან – A Rabbit’s Foot (9 თებერვალი, 2023) და ასევე სამენოვანი გამოცემის – Equal Times – ინტერვიუდან ფრაგმენტს (19 დეკემბერი, 2022).
[2] მემარცხენე რადიკალიზმის ტალღა, რომელმაც მრავალი სტუდენტი და ახალგაზრდა გააერთიანა აშშ-სა და დასავლეთ ევროპაში 1960-იანი წლების ბოლოს. მას არ გააჩნდა თანმიმდევრული დოქტრინა და მოიცავდა სხვადასხვა იდეოლოგიას, მარქსიზმის მაოისტური ინტერპეტაციებიდან – ანარქიზმამდე.
[3] რევოლუციური სოციალისტური ორგანიზაციების ქსელი, რომელიც ერთგულია მუშათა კლასის თვითემანსიპაციის იდეისა და კლასიკური მარქსისტული ტრადიციის განვითარებისა და გაფართოების, რომლის პიონერებიც იყვნენ – კარლ მარქსი, ფრიდრიხ ენგელსი, ლენინი, ტროცკი, როზა ლუქსემბურგი და სხვები. ისტორიულად ისტ-ში ყველაზე დიდი პარტია იყო სოციალისტური მუშატა პარტია (SWP) ბრიტანეთში. ეს ორგანიზაცია წარმოიშვა, როგორც სოციალისტური მიმოხილვის ჯგუფი (1950-1962), რომელიც მოგვიანებით საერთაშორისო სოციალისტებად (1962-1977) გარდაიქმნა.
[4] სივრცეები, რომელშიც სურსათის მარაგი – ძირითადად საკვები – უფასოდ მიეწოდება გაჭირვებულ, ქვედა კლასის ადამიანებს.
[5] ლოუჩი გულისხმობს ბრიტანეთის კონსერვატორულ პარტიას და მის აქტიურ მხარდამჭერებს.
[6] ბრიტანელი მასწავლებელი და კონსერვატორი აქტივისტი (1910-2001).
[7] გერმანელი კინორეჟისორი (1902 – 2003), რომლის ორიგინალური კინოენა და ნიჭი ჰიტლერმა ნაციონალ-სოციალისტური პარტიის პროპაგანდისთვისა და რეკლამირებისთვის გამოიყენო.
[8] საიმონ ჰეფერი – ინგლისელი ისტორიკოსი, ჟურნალისტი და პოლიტიკური მიმომხილველი (სოციალურად კონსერვატორი, ეკონომიკურად მემარჯვენე). მან ეს სიტყვები Daily Telegraph-ით გააჟღერა.
[9] 1984-1985 წლებში მაღაროელთა გაფიცვა ბრიტანეთში, დიდი ინდუსტრიული აქცია, მიმართული ქარხნების დახურვის წინააღმდეგ. მას ხელმძღვანელობდა არტურ სკარგილი მაღაროელების ეროვნული კავშირიდან (NUM), რომელიც ნახშირის ეროვნული საბჭოს (NCB), სამთავრობო სააგენტოს წინააღმდეგ იბრძოდა. გაფიცვის წინააღმდეგი იყო პრემიერ-მინისტრი მარგარეტ ტეტჩერი და მისი კონსერვატორული მთავრობა, რომელსაც სურდა პროფკავშირების ძალაუფლების შემცირება. კენ ლოუჩმა გაფიცვის შესახებ სამი ფილმი გადაიღო. მათ შორისაა სურათი ვის მხარეს ხარ შენ? (1984), რომელიც გაფიცვის მუსიკასა და პოეზიაზე იყო ორიენტირებული და რომელიც შეიქმნა The South Bank Show-სთვის, მაგრამ მასზე უარი „პოლიტიკური მიკერძოების“ მოტივით თქვეს.
